'Αρθρο

Επιτρέπεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση άρθρων και ενημερώσεων της ιστοσελίδας αρκεί να αναφέρεται η πηγή τους.

ΟΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ, Ο ΑΙΦΝΙΔΙΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΝΕΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΡΔΙΑΚΩΝ ΚΑΝΑΛΙΩΝ ΔΙΟΔΟΥ ΙΟΝΤΩΝ ή ΔΙΑΥΛΟΠΑΘΕΙΕΣ (CHANNELOPATHIES)

ΟΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ, Ο ΑΙΦΝΙΔΙΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΝΕΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΡΔΙΑΚΩΝ ΚΑΝΑΛΙΩΝ ΔΙΟΔΟΥ ΙΟΝΤΩΝ ή ΔΙΑΥΛΟΠΑΘΕΙΕΣ (CHANNELOPATHIES)

Ενημερώθηκε στις 6/6/2020

Ο ξαφνικός καρδιακός θάνατος (SCD) (αποτελεί το 85% των αιφνιδίων θανάτων- SD) και μπορεί να είναι και η πρώτη εκδήλωση των παθήσεων των καναλιών διόδου ιόντων των καρδιακών κυττάρων (διαυλοπάθειες), σε ηλικίες κάτω των 35 ετών.

Στους νέους, τραγικός, αιφνίδιος καρδιακός θάνατος συμβαίνει σε περίπου 2/100.000/έτος και οι μισές περίπου περιπτώσεις είναι ανεξήγητες (προέρχονται κυρίως από διαυλοπάθειες ή channelopathies).

Η αναλογία αντρών προς γυναίκες είναι περίπου 4 : 1. Δυστυχώς οι μισές περιπτώσεις έρχονται χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιο σύμπτωμα (π.χ. συγκοπτικό επεισόδιο) και συμβαίνουν κυρίως στην άσκηση ή λίγο μετά από αυτήν.

Οι παθήσεις των καναλιών διόδου ιόντων (Καλίου, Ασβεστίου, Νατρίου) στη μεμβράνη των καρδιακών κυττάρων αφορούν το ΜΗ φυσιολογικό κλείσιμο ή άνοιγμά τους (channelopathies).

(Ξαφνικός ή αιφνίδιος Θάνατος- SD, είναι ο μη αναμενόμενος, που προέρχεται από φυσικά αίτια)

Αιφνίδιος καρδιακός θάνατος (SCD) σε νεώτερους των 35 ετών μπορεί να συμβεί από channelopathies (σε καρδιά που μακρο-οπτικά είναι τελείως φυσιολογική), από  μυοκαρδιοπάθειες (ιδίως Αρρυθμιογόνο Μυοκαρδιοπάθεια Δεξιάς Κοιλίας-ARVC, Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια-HCM κλπ), από συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών, από συγγενείς καρδιοπάθειες (π.χ. τετραλογία Fallot), από μυοκαρδίτιδα, σπάνια από στεφανιαία νόσο κλπ.

Ενώ σε ανθρώπους πάνω από 40 ετών οι περισσότερες περιπτώσεις SCD, είναι αποτέλεσμα κυρίως στεφανιαίας νόσου.

Στις παθήσεις των καναλιών διόδου ιόντων μπορεί να υπάρχει αύξηση ή μείωση της λειτουργικότητας τους (να παραμένουν περισσότερο ή λιγότερο ανοιχτά) οπότε αυξάνεται η δίοδος Ιόντων στην πρώτη περίπτωση και μειώνεται η δίοδος Ιόντων στην δεύτερη περίπτωση.

Αυτές προκαλούνται από μεταλλάξεις γονιδίων και έχουν σαν αποτέλεσμα ηλεκτρική αστάθεια στην καρδιά και κίνδυνο αιφνιδίου θανάτου, περισσότερο σε ηλικίες κάτω των 35 ετών.

Αλλιώς οι channelopathies μπορεί να μην παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα για χρόνια ή να εμφανιστούν με συγκοπτικό επεισόδιο (από επεισόδιο κοιλιακής ταχυκαρδίας).

Τα κανάλια διόδου ιόντων είναι υπεύθυνα για την παραγωγή και εξάπλωση του ηλεκτρισμού στην καρδιά (δυναμικό ενέργειας). Έτσι προκαλείται η σύσπαση της για να λειτουργήσει αυτή σαν αντλία διακίνησης του αίματος στο σώμα.

Η ηλεκτρική αστάθεια οφείλεται σε ανισορροπία των Ιόντων (Καλίου, Ασβεστίου, Νατρίου) μέσα και έξω από τα καρδιακά κύτταρα.

Τα συχνότερα σύνδρομα που σχετίζονται με βλάβες στα κανάλια διόδου ιόντων (channelopathies) είναι το σύνδρομο του μακρού (LQTS), το σύνδρομο Brugada (BrS), η Κατεχολαμινεργική Πολύμορφη Κοιλιακή Ταχυκαρδία (CPVT), το σύνδρομο βραχέoς QT (SQTS) και το σύνδρομο Πρώιμης Επαναπόλωσης (ERS).

Το κάθε σύνδρομο από αυτά έχει διαφορετικό, χαρακτηριστικό ΗΚΓμα και διαφορετικό κίνδυνο αιφνιδίου θανάτου.

chann  f4_ackerman_nm0504-463-F1

Στο πάνω σχεδιάγραμμα, φαίνονται 3 συχνά γονίδια που σχετίζονται με channelopathies, τα SCN5A, KCNQ1, KCNH2. Ανάλογα με την αύξηση ή μείωση της λειτουργικότητας των καναλιών που σχηματίζονται από αυτά (περισσότερο ή λιγότερο ανοιχτά), έχουμε διαφορετικό σύνδρομο.

Η μετάλλαξη (οικογενής ή μη) των γονιδίων που προσφέρουν τις πληροφορίες για την κατασκευή των πρωτεϊνών που απαρτίζουν τα  κανάλια διόδου ιόντων Νατρίου, Καλίου και Ασβεστίου, που βρίσκονται στη μεμβράνη των καρδιακών κυττάρων προκαλεί μείωση ή αύξηση της λειτουργικότητας τους.

arrythm 1-s2.0-S1056871917300825-gr2

Στο πιο πάνω σχεδιάγραμμα, φαίνονται τα δυναμικά ενέργειας και τα κανάλια Νατρίου, Ασβεστίου και Καλίου, στα μυικά κύτταρα αριστερά και στα κύτταρα των κόμβων δεξιά.

[Π.χ. Στο SQTS, αυξάνεται η λειτουργικότητα των καναλιών IKr  από μετάλλαξη του γονιδίου KCNH2. Το αποτέλεσμα είναι η μεγαλύτερη έξοδος Καλίου από τα κύτταρα, στη φάση 3 του δυναμικού ενέργειας.

Στο BrS, μειώνεται η λειτουργικότητα ή/και η δομή των καναλιών Νατρίου Nav 1.5 από μετάλλαξη του γονιδίου SCN5A (σίγουρη απόδειξη υπαιτιότητας του). Το αποτέλεσμα είναι η μικρότερη είσοδος Νατρίου στα κύτταρα, κατά τη φάση 0 του δυναμικού ενέργειας.]

arryt biology-06-00007-g002

Στο ανωτέρω σχεδιάγραμμα φαίνεται ότι μερικές μεταλλάξεις γονιδίων είναι κοινές στις chanellopathies. Απλώς ανάλογα με το αν αυξάνεται ή μειώνεται η λειτουργικότητα των καναλιών που σχετίζονται με αυτά, έχουμε άλλο σύνδρομο.

chan  arryth-brugada-syndrome-and-lqts-the-evidence-4-638

Οι οικογενείς κληρονομικές παθήσεις που προκαλούν αιφνίδιο καρδιακό θάνατο- SCD (από Κοιλιακή Ταχυκαρδία- Μαρμαρυγή) σε ηλικίες κάτω των 40 ετών συνήθως είναι σύνδρομα που σχετίζονται με βλάβες στα κανάλια διόδου ιόντων ή με Μυοκαρδιοπάθειες.

# Σε άνθρωπο με channelopathie, ο έλεγχος των 1ου βαθμού συγγενών είναι βασικής σημασίας.

# Ο έλεγχος θα γίνει με ΗΚΓμα, όμως σε CPVT το ΗΚΓμα ηρεμίας δυστυχώς είναι φυσιολογικό και σε LQTS, δυστυχώς το 25% των ΗΚΓματων δείχνει φυσιολογικό QTc  ≤440 ms (δες πιο κάτω).

# Έτσι σε όλες τις channelopathies, εκτός του ERS, χρειάζεται ή είναι χρήσιμος ο γενετικός έλεγχος σε 1ου βαθμού συγγενείς και ιδίως των παιδιών.

# Σε όλους με channelopathie που υπάρχει πιθανότητα στεφανιαίας νόσου πρέπει να γίνεται έλεγχος για αυτήν λόγω αυξημένου κινδύνου κοιλιακής μαρμαρυγής- θανάτου, αν συμβεί ισχαιμία.

# Επίσης σε όσους έχουν channelopathie, όλες οι αιτίες ισχαιμίας ακόμη και χωρίς στεφανιαία νόσο, πρέπει να αποφεύγονται (δες έμφραγμα τύπου 2).

# Αν χρειαστεί τοποθέτηση συσκευής αυτόματης απινίδωσης- ICD, πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι συσκευές ICD, δυστυχώς μερικές φορές χορηγούν ηλεκτρικό shock χωρίς λόγο και επιπλέον παρουσιάζουν επιπλοκές στο 8 ως 35% των ανθρώπων.

icd-GetImage

cp chan 41569_2019_266_Fig1_HTML

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΡΩΙΜΗΣ ΕΠΑΝΑΠΟΛΩΣΗΣ

EARLY REPOLARIZATIONJWAVE SYNDROME

ERS

To σύνδρομο πρώιμης επαναπόλωσης υπάγεται στις παθήσεις των καναλιών διόδου ιόντων (Καλίου, Ασβεστίου, Νατρίου) στη μεμβράνη των καρδιακών κυττάρων που αφορούν το ΜΗ φυσιολογικό κλείσιμο ή άνοιγμά τους (channelopathies).

Μορφολογία Πρώιμης Επαναπόλωσης (ERΡ) υπάρχει στο 6% περίπου του γενικού πληθυσμού και ιδίως σε άντρες, < 40 ετών και σε αθλητές.

Για περισσότερες πληροφορίες: Πατήστε εδώ

early-CHANN-x-DIFF-tidig-repolarisation-2-1024x710-1024x710

 

ΣΥΝΔΡΟΜΟ BRUGADA (BrS)

Το σύνδρομο Brugada (BrS) είναι ένα κληρονομικό σύνδρομο που μπορεί να προκαλέσει συγκοπή ή αιφνίδιο θάνατο, από κοιλιακή μαρμαρυγή, κυρίως τη νύκτα (ή σε ξεκούραση), σε άντρες 40 (25-55) ετών.

 

Αυτό ευθύνεται για το 8% όλων των αιφνιδίων θανάτων και πιθανώς αυτό οφείλεται για το 20% των ανεξήγητων θανάτων σε “φυσιολογική” οπτικά καρδιά (μερικές φορές μπορεί να φανεί μικροσκοπικά αύξηση του κολλαγόνου και ίνωση στο χώρο εξόδου της δεξιάς κοιλίας).

Το σύνδρομο Brugada (εννοείται μόνο το τύπου 1) έχει χαρακτηριστικό ΗΚΓμα με ανάσπαση του ST ≥2 mm, ακολουθούμενο από αρνητικό Τ στις απαγωγές V1 ή/και V2 (μοιάζει με αποκλεισμό δεξιού σκέλους) και αυξημένο κίνδυνο ξαφνικού καρδιακού θανάτου (SCD).

Για περισσότερες πληροφορίες:: Πατήστε εδώ

chann arrythm-wc_140722_brugada_syndrome_1_800x600

line Horiz-line

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΒΡΑΧΕΟΣ QT (SQTS)

Το σύνδρομο βραχέος QT μπορεί να είναι συγγενές ή να εμφανιστεί αργότερα στη ζωή (επίκτητο) από ορισμένα φάρμακα (π.χ. αντιεπιληπτικά όπως Lamotrigine- LAMICTAL), από υπερ-ασβεστιαιμία, από υπερ-καλιαιμία, από οξέωση κλπ.

Το συγγενές σύνδρομο βραχέος QT από μετάλλαξη γονιδίων, σε ανθρώπους <21 ετών παρουσιάζεται σε συχνότητα ίσως 1:2000, κυρίως σε άντρες και μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο καρδιακό θάνατο (SCD) περισσότερο στην ηρεμία ή στον ύπνο.

Περισσότερα δες στο αντίστοιχο άρθρο πατώντας: εδώ

sqt chan-sqts-7-Figure1-1-1024x551

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT (LQTS)

Το LQTS είναι μια σπάνια εκ γενετής, συνήθως κληρονομική, channelopathy που εμφανίζεται με επιμήκυνση του διαστήματος QT στο ΗΚΓφημα και που μπορεί να εμφανίσει συγκοπτικά επεισόδια (από κοιλιακή ταχυκαρδία torsades de pointes) ή και αιφνίδιο θάνατο σε νεαρές κυρίως ηλικίες.

Πέρα από το εκ γενετής LQTS, υπάρχει και επίκτητο LQTS που οφείλεται σε επίδραση ορισμένων φαρμάκων, ηλεκτρολυτικών ανωμαλιών και από βραδυαρρυθμία.

Το εκ γενετής LQTS παρατηρείται περίπου σε 1 ανά 2.500 παιδιά και οφείλεται σε 20 μεταλλάξεις γονιδίων.

Για περισσότερες πληροφορίες: Πατήστε εδώ

CHANN lqts1ecg-24z8srz

ΚΑΤΕΧΟΛΑΜΙΝΕΡΓΙΚΗ ΠΟΛΥΜΟΡΦΗ ΚΟΙΛΙΑΚΗ

ΤΑΧΥΚΑΡΔΙΑ- CPVT

Η κατεχολαμινεργική πολύμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία (CPVT)  είναι μια σπάνια, κληρονομική γονιδιακή αρρυθμία που μπορεί να προκαλέσει  συγκοπτικά επεισόδια και αιφνίδιο καρδιακό θάνατο (SCD) σε σωματική κούραση ή σε συναισθηματική φόρτιση, (από αυξημένες κατεχολαμίνες), κυρίως στις ηλικίες 5 ως 21 ετών.

Η CPVT προκαλεί περίπου το 15% των ξαφνικών ανεξήγητων καρδιακών θανάτων σε νέους και οφείλεται σε διαυλοπάθεια (channelopathy) που προκαλείται από σποραδική ή κληρονομική μετάλλαξη γονιδίων (κυρίως του γονιδίου RYR2 και σπάνια του γονιδίου CASQ2) που αυξάνουν το ενδοκυττάριο Ασβέστιο των καρδιακών μυοκυττάρων στη φάση της διαστολής.

Περισσότερες πληροφορίες για την CPVT υπάρχουν στο αντίστοιχο άρθρο της ιστοσελίδας.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Print Friendly
Μοιραστείτε το άρθρο :