'Αρθρο

Επιτρέπεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση άρθρων και ενημερώσεων της ιστοσελίδας αρκεί να αναφέρεται η πηγή τους.

Η ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ

Η ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ

Η οικογενής συνδυασμένη υπερλιπιδαιμία (Familial Combined Hyperlipidemia ή FCH ή FCHL) είναι μικτή, πολύπλοκη δυσλιπιδαιμία, είναι η συχνότερη πρωτοπαθής, γενετική δυσλιπιδαιμία (εμφανίζεται περίπου στο 0.5-2% του πληθυσμού) και προδιαθέτει σε πρόωρη καρδιαγγειακή πάθηση (και θάνατο από αυτήν).

Αυτή είναι υπεύθυνη για το 15% της πρόωρης (κάτω των 60 ετών) στεφανιαίας νόσου (στηθάγχη, έμφραγμα STEMI και έμφραγμα N-STEMI) και παρατηρείται στο 28% όσων έχουν περάσει έμφραγμα.

ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΣ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ

Τα λιπίδια στο αίμα καθορίζονται σε πολύ μεγάλο ποσοστό από γενετικούς παράγοντες.

Όταν τα λιπίδια στο αίμα είναι αυξημένα σε αρκετά μέλη των ιδίων οικογενειών, έχουμε τις λεγόμενες οικογενείς υπερλιπιδαιμίες που οφείλονται σε μεταλλαγμένα γονίδια του μεταβολισμού των λιπιδίων που κληρονομούνται στους απογόνους.

fh hurst14_ch29_efig01a1

Συχνότερες μορφές τους είναι η οικογενής συνδυασμένη υπερλιπιδαιμία (Familial combined hyperlipidaemia ή FCH) και η ετερόζυγος οικογενής υπερχοληστεριναιμία (Familial hypercholesterolemia ή FH).

(ετερόζυγος = το μεταλλαγμένο γονίδιο προέρχεται μόνο από τον ένα γονιό / ομόζυγος = τα μεταλλαγμένα γονίδια είναι δυο, ένα από κάθε γονιό)

Από αυτές προκαλείται πρόωρη αθηρωμάτωση και πρόωρη στεφανιαία νόσος σε όσα μέλη των οικογενειών παρουσιάζουν την υπερλιπιδαιμία.

fh en3364403

Στην ΟΙΚΟΓΕΝΗ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ (FCH) τα επίπεδα των λιπιδίων μπορεί να αυξομειώνονται στον ίδιο άνθρωπο κατά περιόδους, ανάλογα και με τη διατροφή και το επίπεδο της άσκησης, γι’ αυτό πολλές φορές δεν γίνεται αντιληπτή εύκολα και έτσι συχνά παραμένει αδιάγνωστη.

Η FCH είναι πολύ πιθανή όταν η απολιποπρωτεΐνη Β είναι περισσότερη από 120 mg/dL και τα Τριγλυκερίδια είναι περισσότερα από 133 mg/dL, μαζί με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης καρδιαγγειακής πάθησης και μεικτής υπερλιπιδαιμίας σε πρώτου βαθμού συγγενή.

[Στα παιδιά με FCH και κανονικό βάρος μπορεί να μην φαίνονται ανωμαλίες των λιπιδίων και να φανούν αυτές αν πάρουν βάρος ή αργότερα στην ενήλικη ζωή τους.]

Η αιτιολογία της συνήθως είναι πολυγονιδιακή και μερικές φορές οι ανωμαλίες των λιπιδίων της μοιάζουν με τις ανωμαλίες των λιπιδίων που υπάρχουν στο Μεταβολικό Σύνδρομο ή στον Σ. Διαβήτη τύπου 2 ή στην οικογενή υπερχοληστεριναιμία (FH) ή στην οικογενή υπερτριγλυκεριδαιμία (FHTG).

Η FCH μπορεί να συνυπάρχει με Μεταβολικό Σύνδρομο (συμπεριλαμβανομένης και υπέρτασης) ή με Σ. Διαβήτη τύπου 2 ή με παχυσαρκία ή με λιπώδη διήθηση του ήπατος (Nonalcoholic Fatty Liver Disease ή NAFLD).

Η FCH είναι μικτή πολύπλοκη υπερλιπιδαιμία που εκδηλώνεται με αυξημένη Απολιποπρωτεΐνη Β 100 (> 120 mg/dL) και επιπλέον είτε με αυξημένα Τριγλυκερίδια (αυξημένη VLDL) με μειωμένη ΗDL Χοληστερίνη είτε/και με ελαφρώς αυξημένη LDL Χοληστερίνη και μικρά πυκνά σωματίδια LDL (sdLDL).

ApoB in clinical care

Αυτές οι διαταραχές των λιπιδίων εμφανίζονται σε 2 τουλάχιστον μέλη της ίδιας οικογένειας, με υπερλιπιδαιμίες πιθανώς διαφορετικών τύπων και επιπλέον υπάρχει ιστορικό πρόωρης αθηρωμάτωσης (ιδίως πρόωρης στεφανιαίας νόσου) στην οικογένεια.

Η FCH οφείλεται σε δυσλειτουργία του λιπώδους ιστού με αύξηση των ελεύθερων λιπαρών οξέων (FFA), συσσώρευση τους στο ήπαρ και αύξηση της παραγωγής της λιποπρωτεΐνης VLDL από αυτό. Επίσης στην μείωση της αποδόμησης των λιποπρωτεϊνών που έχουν την απολιποπρωτεΐνη Β.

fh molecules-24-02829-g001

Σ’ αυτήν υπάρχουν περισσότερα από ένα μεταλλαγμένα  γονίδια (πολυγονιδιακή αιτιολογία) ταυτόχρονα και κυρίως το γονίδιο USF1 (αύξηση της έκφρασης του).

fh-location

 

[Το γονιδίο USF1 ρυθμίζει την αντιγραφή του DNA σε messenger RNA (transcription) για πάρα πολλά άλλα γονίδια που σχετίζονται με μεταβολισμό λιπιδίων (π.χ. CETP, LCAT), λιποπρωτεϊνών (π.χ. APOE), υδατανθράκων και επίσης γονίδια σχετικά με ανοσία.]

Επιπλέον η FCH μπορεί να σχετίζεται με μεταλλαγμένο γονίδιο της LPL (μείωση της έκφρασης της), της apoC-II, της  apoCIII, της ANGPTL3 (αύξηση της έκφρασης) και επιπλέον με γονίδια που αυξάνουν την LDL Χοληστερίνη (π.χ. μεταλλάξεις στα γονίδια LDLR ή PCSK9).

fh image4

Για να φανούν τα μεταλλαγμένα γονίδια θα πρέπει να διενεργηθεί γονιδιακός έλεγχος. Ο έλεγχος των καρωτίδων πιθανώς χρειάζεται για να προβλέψει μελλοντικό αθηρωματικό καρδιαγγειακό επεισόδιο σ’ αυτήν.

απολιποπρωτεΐνη Β είναι δυο μορφών: Η Apo Β 100 που παράγεται στα ηπατοκύτταρα και αντιπροσωπεύει τον αριθμό των σωματιδίων των αθηρογόνων Λιποπρωτεϊνών ( VLDL και IDL και LDL και Lpa) και η Apo B 48 που παράγεται στα κύτταρα του εντέρου και είναι η δομική πρωτεΐνη των Χυλομικρών.]

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ο αρχικός στόχος είναι η εξάλειψη των άλλων παραγόντων κινδύνου (π.χ. κάπνισμα), η μείωση των λιπών στη διατροφή (<30% των θερμίδων) και ιδίως των κεκορεσμένων λιπών (<7% των θερμίδων), η αποφυγή των απλών υδατανθράκων, η ελαχιστοποίηση του αλκοόλ, η απώλεια βάρους, η άσκηση κλπ.

Στόχος της θεραπείας της είναι η μείωση της apoB σε λιγότερο από 80 mg/dL (< 65 mg/dL αν υπάρχει καρδιαγγειακή νόσος) και της μη HDL χοληστερίνης σε λιγότερο από 100-130 mg/dL (< 85 mg/dL αν υπάρχει καρδιαγγειακή νόσος)  και της LDL χοληστερίνης σε λιγότερο από 70-100 mg/dL (< 55 mg/dL αν υπάρχει καρδιαγγειακή νόσος).

fh Proposed-updated-diagnostic-algorithm-for-FCHL-TC-total-cholesterol-TG-triglycerides

Η φαρμακολογική θεραπεία της (ώστε να αποτραπούν καρδιαγγειακά επεισόδια) γίνεται με χορήγηση Στατίνης.

Αν αυτή δεν επαρκεί για την επίτευξη του στόχου, προστίθεται Εζετιμίμπη (π.χ. Ezetrol) και αν και αυτή δεν επαρκεί προστίθεται δεσμευτής χολικών αλάτων (π.χ. Questran, Colestipol, Cholestagel).

Σε παραμονή ψηλών τιμών apoB παρά τα προηγούμενα φάρμακα, ίσως μπορεί να προστεθεί και αναστολέας PCSK9.

Αν συνυπάρχουν ψηλά Τριγλυκερίδια (> 200 ? mg/dL) προστίθεται Φιμπράτη (π.χ. Lipidil) και Ω-3 λιπαρά οξέα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

https://academic.oup.com/eurheartj/advance-article/doi/10.1093/eurheartj/ehz455/5556353

https://www.atherosclerosis-journal.com/article/S0021-9150(18)31468-0/fulltext

https://www.medigraphic.com/pdfs/revinvcli/nn-2018/nn185d.pdf

http://www.onlinejacc.org/content/73/24/e285?_ga=2.256238146.854536045.1572581586-6062988.1571806557

https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/ATVBAHA.109.196550

fh 737293-fig2

Print Friendly
Μοιραστείτε το άρθρο :