Ενημερώθηκε στις 23/6/2021

Τα εμφράγματα και η τεράστια πλειοψηφία των εγκεφαλικών οφείλονται στη δημιουργία ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΤΙΚΩΝ ΠΛΑΚΩΝ και στην θρόμβωση πάνω σ’ αυτές, που ακολουθεί σε επόμενο στάδιο.

Τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά αποτελούν την πρώτη και τρίτη αιτία θανάτου αντίστοιχα.

Συνεπώς πρέπει να εμποδιστεί η δημιουργία αθηροσκληρωτικών πλακών. Τη δημιουργία των πλακών ευνοούν ορισμένοι ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (ΚΛΑΣΙΚΟΙ).

Αυτοί είναι:

α) Το ΚΑΠΝΙΣΜΑ.

β) Η αυξημένη LDL (κακή) χοληστερίνη. Η ανώτερη επιτρεπόμενη φυσιολογική τιμή της δεν ίδια είναι για όλους.

γ) Η μειωμένη HDL (καλή) χοληστερίνη. Δηλαδή η μικρότερη από 40 mg/dL για τον άντρα, και η μικρότερη από 50 mg/dL για τη γυναίκα. Αντίθετα, αν η HDL είναι μεγαλύτερη από 60 mg/dL, υπάρχει σχετική προστασία.

δ) Αν η Αρτηριακή πίεση μεγαλύτερη από 140/90 mm Hg (ή λήψη αντι-υπερτασικής θεραπείας).

ε) Η ύπαρξη Σ. Διαβήτη.

ζ) Η Ηλικία του άντρα πάνω από 45 ετών, της γυναίκας πάνω από 55 ετών.

Οι γυναίκες προστατεύονται μερικώς, για όσο έχουν έμμηνο ρύση, από τις ορμόνες του γυναικείου φύλου.

η) Κληρονομικότητα (ύπαρξη εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου στον πατέρα ή τον αδελφό σε ηλικία μικρότερη των 55 ετών είτε στην μητέρα ή την αδελφή σε ηλικία μικρότερη των 65 ετών).

Παρ’ όλο που στην προηγούμενη λίστα δεν υπάρχει η παχυσαρκία, η υγιεινή διατροφή και η καθιστική ζωή, αυτές θεωρούνται καταστάσεις που πρέπει να διορθωθούν επειγόντως. Επίσης πρέπει να αυξηθεί επειγόντως η κοινωνικότητα, η αισιοδοξία και το γέλιο στη ζωή. Επιπλέον αναδύονται και άλλοι παράγοντες κινδύνου.

# Ένας νέος παράγοντας κινδύνου, άγνωστος μέχρι τώρα στην Ιατρική είναι η μετάλλαξη (επίκτητη που δεν μεταφέρεται στους απογόνους) στο DNA αιμοποιητικού αρχέγονου βλαστοκυττάρου του μυελού των οστών.

Αυτή ονομάζεται CHIP ή Clonal Haematopoiesis και παρουσιάζεται περίπου στο 15% όσων είναι πάνω από 65 χρονών. Όσοι παρουσιάζουν CHIP έχουν 2πλάσια πιθανότητα για Έμφραγμα και Εγκεφαλικό.

Μόνο τρεις από τους παράγοντες κινδύνου δεν μπορούν να αλλάξουν. Αυτοί είναι η μεγάλη ηλικία, η κληρονομικότητα και το αντρικό φύλο ενώ οι υπόλοιποι μπορούν να τροποποιηθούν.

Συνεπώς είναι απαραίτητο να υπολογίσουμε τον 10ετή κίνδυνο εμφράγματος ή ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου για να σχεδιάσουμε με τον γιατρό μας τρόπο μείωσης αυτού του κινδύνου (Πρωτογενής Πρόληψη).

https://www.jacc.org/doi/10.1016/j.jacc.2021.09.006

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΠΑΘΕΙ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ή ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ 10ΕΤΙΑ ?

Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρία εξέδωσε νέα εργαλεία για τον υπολογισμό του 10ετούς κινδύνου για ΠΡΩΤΟ έμφραγμα ή ΠΡΩΤΟ εγκεφαλικό (θανατηφόρα ή μη).

Αυτά είναι για ηλικίες μέχρι 70 έτη, για πάνω από 70 έτη, για Διαβητικούς, για όσους έχουν ήδη στεφανιαία νόσο κλπ.

Μπορεί να κατέβουν στο κινητό τηλέφωνο από την ακόλουθη διεύθυνση:

https://play.google.com/store/apps/details?id=org.escardio.esccvdriskcalculation

[>> Για μετατροπή της Χοληστερίνης ή της LDL ή της HDL από mg/dL σε mmol/L διαιρούμε δια 38.7 ή χρησιμοποιούμε την εξής διεύθυνση:

https://www.omnicalculator.com/health/cholesterol-units]

Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρία και το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας (AHA/ACC) εξέδωσαν πριν 3 χρόνια έναν υπολογιστή κινδύνου, τον ASCVD Risk Calculator.

Ίσως όμως ο καλύτερος υπολογιστής κινδύνου για μελλοντική στεφανιαία νόσο, ενός ασυμπτωματικού ανθρώπου 45 ως 84 ετών, με τη γνώση και της ποσότητας ασβεστίου στις στεφανιαίες αρτηρίες  (CAC), ανευρίσκεται στην ακόλουθη διεύθυνση:

https://www.mesa-nhlbi.org/MESACHDRisk/MesaRiskScore/RiskScore.aspx

Γενικά αυτού του είδους τα προγράμματα υπολογίζουν το ΜΕΣΟ ΟΡΟ πιθανότητας ενός ανθρώπου με τα συγκεκριμένα στοιχεία να πάθει έμφραγμα και εγκεφαλικό στην επόμενη 10ετία.

Γνωρίζοντας λοιπόν τον 10ετή κίνδυνο μας για έμφραγμα ή εγκεφαλικό μπορούμε να τον ΜΕΙΩΣΟΥΜΕ: Διακόπτουμε το κάπνισμα (αν καπνίζουμε), εφαρμόζουμε Υγιεινότερη Διατροφή, Ασκούμαστε (κυρίως βάδισμα), μειώνουμε το Σωματικό μας βάρος (στα κιλά που προβλέπονται από το ύψος), μειώνουμε το αλάτι (< 5 γραμμάρια/ ημέρα) και παίρνουμε φαρμακευτική αγωγή από το γιατρό μας αν έχουμε ψηλή Χοληστερίνη ή ψηλή Αρτηριακή Πίεση ή Σ. Διαβήτη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Αν γνωρίζουμε πόσο κινδυνεύουμε μπορούμε να δράσουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο να πάθουμε Εγκεφαλικό ή Έμφραγμα.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ

### Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρία έχει δημιουργήσει ένα score on line, το Heart- score, αυτό όμως δεν είναι τόσο καλό όσο της Αμερικάνικης Καρδιολογικής Εταιρίας. Υπολογίζει μόνο τα θανατηφόρα καρδιαγγειακά επεισόδια και χρησιμοποιείται μόνο για ηλικίες 40 ως 65 ετών.

Το 2021 η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρία εξέδωσε νέους υπολογιστές για τον δεκαετή κίνδυνο εγκεφαλικού και εμφράγματος.

Αυτοί είναι για ηλικίες μέχρι 70 έτη, για πάνω από 70 έτη, για Διαβητικούς, για όσους έχουν ήδη στεφανιαία νόσο κλπ.

Μπορεί να κατέβουν στο κινητό τηλέφωνο από την ακόλουθη διεύθυνση:

https://play.google.com/store/apps/details?id=org.escardio.esccvdriskcalculation

[>> Για μετατροπή της Χοληστερίνης ή της LDL ή της HDL από mg/dL σε mmol/L διαιρούμε δια 38.7 ή χρησιμοποιούμε την εξής διεύθυνση:

https://www.omnicalculator.com/health/cholesterol-units

>> Για  μετατροπή της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης (HbA1c) από τιμή επί τοις εκατό (%) σε mmol/mol χρησιμοποιούμε την εξής διεύθυνση:

https://www.diabetes.co.uk/hba1c-units-converter.html

>> Το albumin/creatinin ratio (mg/g) είναι το λεύκωμα (σε mg) διά της κρεατινίνης σε γραμμάρια, και τα δυο σε ένα οποιοδήποτε δείγμα ούρων. Αυτό “ισούται” με τα mg λευκώματος σε ούρα 24 ωρών.]

### Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρία και το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας (AHA/ACC) δημιούργησαν ένα εργαλείο στο διαδίκτυο, για τον υπολογισμό του 10ετούς κινδύνου για ΠΡΩΤΟ έμφραγμα ή ΠΡΩΤΟ εγκεφαλικό (θανατηφόρα ή μη). Δηλαδή για ανθρώπους που δεν παρουσιάζουν ήδη καρδιαγγειακή νόσο.

Αυτό εφαρμόζεται ΜΟΝΟ για τις ηλικίες 40 ως 79 ετών και χρησιμοποιείται κυρίως από τους επαγγελματίες υγείας. Η διεύθυνση του είναι: http://www.cvriskcalculator.com/

# Επιπλέον οι AHA/ACC εξέδωσαν έναν επικαιροποιημένο υπολογιστή κινδύνου, τον ASCVD Risk Calculator.

## Ο κίνδυνος μελλοντικής στεφανιαίας νόσου, ενός ασυμπτωματικού ανθρώπου 45 ως 84 ετών (με τη γνώση και του CAC), μπορεί να υπολογιστεί στην ακόλουθη διεύθυνση:

https://www.mesa-nhlbi.org/MESACHDRisk/MesaRiskScore/RiskScore.aspx

Γενικά αυτού του είδους τα προγράμματα υπολογίζουν το ΜΕΣΟ ΟΡΟ πιθανότητας ενός ανθρώπου με τα συγκεκριμένα στοιχεία να πάθει έμφραγμα και εγκεφαλικό στην επόμενη 10ετία.

Τα προσωπικά δεδομένα του κάθε ανθρώπου όμως μπορεί να είναι πάνω ή κάτω από τον μέσο όρο, αφ’ ενός λόγω της μοναδικότητας των γονιδίων του κάθε ενός μας και αφ’ ετέρου λόγω του ότι δεν μπορούν σε εργαλεία αυτού του είδους να καθοριστούν ακριβώς όλοι οι παράμετροι του κάθε ανθρώπου.

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΙΝΑΙ 20-39 ΕΤΩΝ

Για τις ηλικίες 20-39 ετών εκτιμούνται και διορθώνονται οι κλασικοί παράγοντες κινδύνου ανά 5ετία και ακολουθείται μια υγιεινή ζωή.

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΙΝΑΙ > 75 ΕΤΩΝ

Για τους άνω των 75 ετών, πέραν της υγιεινής ζωής, για τις θεραπευτικές αποφάσεις, πρέπει να συνυπολογίζονται οι τυχόν συνυπάρχουσες παθήσεις, το προσδόκιμο επιβίωσης και η θέληση για ζωή.

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΙΝΑΙ 40-75 ΕΤΩΝ

Για όσους είναι 40-75 ετών, πρέπει να υπολογίζεται ο κίνδυνος τους για Έμφραγμα ή Εγκεφαλικό στην επόμενη 10ετία, στην διεύθυνση:

http://tools.acc.org/ldl/ascvd_risk_estimator/index.html#!/calulate/estimator/

Λόγω του ότι ο υπάρχων υπολογιστής κινδύνου δεν περιλαμβάνει όλες τις παραμέτρους που προκαλούν ή δείχνουν αθηρωμάτωση, ορίστηκαν Ενισχυτικοί παράγοντες κινδύνου για όσους έχει βρεθεί ενδιάμεσος κίνδυνος, 7.5-20%. Αυτοί είναι:

# Οικογενειακό ιστορικό πρόωρου εμφράγματος ή εγκεφαλικού σε πρώτου βαθμού συγγενή  άντρας <55 ετών, γυναίκα <65 ετών)

# LDL >160 mg/dL (ή Μη HDL >190) ή apoB ≥130 mg/dL

# Lp(a) >50 mg/dL

# Μεταβολικό σύνδρομο [Κεντρική – Σπλαχνική Παχυσαρκία (με διάμετρο μέσης για τους άντρες > 94 cm και για τις γυναίκες > 80 cm) ή Δείκτης Μάζας Σώματος > 30 ΚΑΙ δυο από τα επόμενα: Αρτηριακή Υπέρταση, αυξημένα Τριγλυκερίδια, μειωμένη HDL, Προδιαβήτης ή Διαβήτης]

# Χρόνια Νεφρική νόσος (με eGFR <60 mL/min)

# Χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις όπως Ρευματοειδής Αρθρίτιδα, Ψωρίαση, ίωση HIV/AIDS

# Προεκλαμψία, Εμμηνόπαυση πριν τα 40

# Δυσχέρεια Στύσης

# Τριγλυκερίδια > 175 mg/dL, χωρίς να είναι νηστικός

# hs CRP ≥2 mg/L

# δείκτης ΑΒΙ < 0.9.

**** Επιπλέον το score Ασβεστίου (CAC) πάνω από 0 και ιδίως > 100 ενισχύουν την ύπαρξη Στεφανιαίας Νόσου

https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIR.0000000000000678

# Σε ασυμπτωματικούς 30-50 ετών αν το CAC score είναι 0, η πιθανότητα καρδιακού θανάτου στη 10ετία είναι 0.7% και 6πλασιάζεται αν αυτό είναι >100.

https://pace-cme.org/2019/08/08/high-cac-score-associated-with-increased-mortality-in-young-adults/