'Αρθρο

Επιτρέπεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση άρθρων και ενημερώσεων της ιστοσελίδας αρκεί να αναφέρεται η πηγή τους.

Η ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΙΝΗ α ή Lp (a)

Η ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΙΝΗ α ή Lp (a)

Ενημερώθηκε στις 4/5/2022

Η Λιποπρωτείνη α ή Lp (a) είναι μια μορφή λιποπρωτεΐνης που μοιάζει με την LDL χοληστερίνη, προκαλεί αθηρωμάτωση και φλεγμονή, σαν αυτήν και επιπλέον προκαλεί υπερπηκτικότητα του αίματος.

Πρόσφατα βρέθηκε ότι η Lp(a) σχετίζεται ειδικότερα με αύξηση του όγκου των ευάλωτων πλακών (LAP).

https://www.jacc.org/doi/10.1016/j.jacc.2021.10.044

cad

Η Lp (a) αποτελείται από ένα μόριο LDL που έχει ενωθεί με μια απολιποπρωτεΐνη a [Apo (a)]. Η τελευταία έχει  μεγάλη ομοιότητα με το πλασμινογόνο, οπότε μειώνει την ινοδώλυση (τη διάλυση των θρόμβων) και αυξάνει την πηκτικότητα του αίματος.

[Η Lp(a) δεν αφήνει την t-PA να δράσει στο πλασμινογόνο, οπότε εμποδίζεται η μετατροπή του πλασμινογόνου σε πλασμίνη, με αποτέλεσμα να μην διαλύεται το πλέγμα του ινώδους στους ερυθρούς θρόμβους.]

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4847635/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7152732/

lpa-fibrinolysis3

Η Lp (a) είναι ένας ακόμη παράγοντας κινδύνου αθηροσκλήρωσης (δημιουργίας εμφράγματος – εγκεφαλικού) και επιπλέον συνδέεται με την εκφυλιστική στένωση της αορτικής βαλβίδας και με ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής.

Αυτή είναι αυξημένη κληρονομικά περίπου στο 20-25% των ανθρώπων.

Η αυξημένη τιμή της Lp(a) καθορίζεται γενετικά κατά 90% (από τον ένα κυρίως γονιό) και δυστυχώς μειώνεται ελάχιστα με δίαιτα, άσκηση και επηρεάζεται πολύ λίγο, προς το παρόν, από φάρμακα.

[Τα εμφράγματα και η τεράστια πλειοψηφία των εγκεφαλικών οφείλονται στη δημιουργία αθηροσκληρωτικών πλακών και στην θρόμβωση πάνω σ’ αυτές.]

lpa ινφ-esps-Pub-10.4330-v6-i9-WJC-6-929-g001

# Επιδημιολογικές και γενετικές μελέτες έδειξαν ότι τα αυξημένα επίπεδα Lp(a), ιδίως πάνω από 50 mg/dL, είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για τις Καρδιαγγειακές παθήσεις.

# Επιθυμητή τιμή της Lp (a) είναι η < 30mg/dL (ή < 62-75 nmol/l ). Άλλοι θεωρούν ότι το όριο πρέπει να είναι < 50 mg/dL  < 100-125 nmol/l ).

lpa Lpa-pro-atherogenesis

# Όταν η τιμή της Lp (a) είναι περισσότερο από 50 mg/dL (ή > 100-125 nmol/l ) υπολογίζεται ότι αυξάνεται ο κίνδυνος εμφράγματος κατά 3-4 περίπου φορές και επίσης αυξάνεται ο κίνδυνος ισχαιμικού εγκεφαλικού σε νέους κατά 4 φορές.

lpa -Screen-Shot-2020-02-16-at-7.12.39-AM

Στον πιο πάνω πίνακα φαίνεται πόσες φορές αυξάνεται ο κίνδυνος για αθηροθρομβωτικά επεισόδια μεταξύ των ψηλότερων (>120 mg/dL ή 258 nmol/L) και των χαμηλότερων (<5 mg/dL) συγκεντρώσεων της Lp (a).

https://www.lipid.org/sites/default/files/files/lpamanuscript.pdf

(Επίσης η Lp (a) έχει κάποιο ρόλο στη ρήξη της αθηρωματικής πλάκας. Σε οξύ στεφανιαίο σύνδρομο η τιμή της προβλέπει τον κίνδυνο καρδιακού θανάτου.)

Γενικά όσο πιο αυξημένη είναι αυτή, ξεκινώντας από το όριο των 25 mg/dL, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος εμφράγματος και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Print

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΑΥΞΗΜΕΝΗΣ Lp (a)

Δυστυχώς, μέχρι τώρα δεν υπάρχει ικανοποιητική θεραπεία για τη μείωση της ψηλής  Lp (a).

Έτσι, σε ανθρώπους με ψηλή  Lp (a) πρέπει:

1) Να είμαστε πιο επιθετικοί στους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου, ιδίως στη μείωση της LDL χοληστερίνης με Στατίνες, παρ’ όλο που οι Στατίνες αυξάνουν ελάχιστα την Lp (a),

2) Να είμαστε πολύ αυστηροί στους υγιεινοδιαιτητικούς  κανόνες (διατροφή– άσκηση- απώλεια βάρους- διακοπή καπνίσματος) και

3) Ίσως να χορηγήσουμε Νικοτινικό οξύ, 2-3 γραμμάρια /ημέρα. Αυτό μειώνει την Lp (a) κατά 25%. Επίσης οι αναστολείς του ενζύμου PCSK9 μειώνουν κατά 30% την Lp (a).

Δυστυχώς η Νικοτιναμίδη και η inositol hexanicotinateδεν προκαλούν ωφέλιμες δράσεις στα λιπίδια (!) παρ’ όλο που σαν βιταμίνες έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα με το Νικοτινικό οξύ.

Το Νικοτινικό οξύ ή Νιασίνη (βιταμίνη Β3) υπάρχει κυρίως στα εξής τρόφιμα:

Μοσχαρίσιο συκώτι (αυτό καλύτερα να αποφεύγεται γιατί αυξάνει τη χοληστερίνη), κοτόπουλο, γαλοπούλα, τόνο, σολωμό, γαύρο, σκουμπρί, μοσχάρι, ψαρονέφρι, καστανό ρύζι, φιστίκια (άψητα και ανάλατα).

Λιγότερες ποσότητες υπάρχουν στα εξής τρόφιμα:

Πατάτες, φακές, ηλιόσποροι, κολοκυθόσποροι, μανιτάρια, αρακάς, αβοκάντο κλπ.

[Ίσως βοηθά μικρή δόση Ασπιρίνης καθημερινά (π.χ. 81 mg). Μια μελέτη έδειξε μείωση (απόλυτη μείωση 2.7%) των καρδιαγγειακών συμβαμάτων στη 10ετία, σε όσες είχαν μια σπάνια μετάλλαξη στην απολιποπρωτείνη α.]

## Υπ’ όψιν ότι υπό εξέλιξη βρίσκονται γονιδιακές θεραπείες (π.χ. ISIS-APO(a) Rx) που σταματούν την παραγωγή της πρωτεΐνης Apo- a στο ήπαρ, οπότε μειώνεται η Lp (a) μέχρι και 80%.

Σε μελέτη με 286 ανθρώπους που είχαν καρδιαγγειακή πάθηση και λιποπρωτεΐνη (a) ≥60 mg / dL, χορηγήθηκε το συμπληρωματικά ολιγονουκλεοτίδια (anti-sense oligonucleotide- ASO) Pelacarsen (APO(a)-LRx) και μειώθηκε σημαντικά η Lp a, χωρίς αξιόλογες παρενέργειες.

lpa -1-s2.0-S0735109716372540-fx1_lrg

LPA -Tsimikas_et_al-1024x1014

ΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΗΣ Lp (a)

# Δυστυχώς δεν υπάρχει ακόμη διεθνής εναρμονισμός των τιμών των μεθόδων μέτρησης της Lp (a).

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5868960/

Υπάρχουν >40 ισομορφές της Lp (a) και κάθε μια έχει διαφορετικό μοριακό βάρος.

# Περίπου διαιρώντας την τιμή της Lp (a) σε nmol/l (αριθμός σωματιδίων) διά 2.25, βρίσκουμε την τιμή της σε mg/dL (μάζα όλων των σωματιδίων). Πάντως προτιμούνται οι τιμές σε nmol/l.

lpa -255ga1-11

Το πιο πάνω σχεδιάγραμμα δείχνει ότι ο κίνδυνος εμφράγματος και εγκεφαλικού αυξάνεται με την αύξηση της  Lp(a).

https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/CIRCULATIONAHA.118.037184

https://academic.oup.com/eurheartj/article/31/23/2844/2398484

https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/ATVBAHA.119.312951

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0735109716372540

https://link.springer.com/article/10.1007/s11789-019-00093-5

ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Lp (a)

Η δομή και η πυκνότητα της είναι παρόμοια της LDL χοληστερίνης και περιέχει εκτός της χοληστερίνης και οξειδωμένα φοσφολιπίδια (OxPLs) , αλλά και μια μοναδική πρωτεΐνη, την απολιποπρωτείνη α (Apo- a) που μοιάζει με το πλασμινογόνο.

Η  Lp (a) προκαλεί και αθηροσκλήρωση (εισχωρεί κάτω από το ενδοθήλιο των αρτηριών, όπου δημιουργείται φλεγμονή που έλκει μονοκύτταρα που μετατρέπονται σε μακροφάγα και τελικά αφρώδη κύτταρα) και επίσης αυξάνει την πηκτικότητα του αίματος (μέσω μειωμένης ινοδώλυσης).

Επίσης φαίνεται ότι βοηθά και στη δημιουργία της εκφυλιστικής στένωσης της αορτικής βαλβίδας και ίσως στη δημιουργία του ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής.

 [Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η αυξημένη Lp(a) προκαλεί ασβεστοποίηση και στένωση της αορτικής βαλβίδας (μέσω οστεογενετικής διαφοροποίησης των διαμέσων κυττάρων της βαλβίδας).

http://www.onlinejacc.org/content/73/17/2150 ]

Όταν μετρούμε άμεσα ή όταν υπολογίζουμε την LDL χοληστερίνη mg/dL με την εξίσωση του Friedwald [LDL χοληστερίνη = Ολική χοληστερίνη – ΗDL χοληστερίνη- (Τριγλυκερίδια/5)] η τιμή που βρίσκουμε είναι το άθροισμα της LDL χοληστερίνης, της ΙDL χοληστερίνης και της  Lp(a).

ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ Η Lp(a)

Αυτή πρέπει να υπολογίζεται κυρίως είτε σε άτομα ή οικογένειες με πρόωρες ή ανεξήγητες καρδιαγγειακές παθήσεις είτε σε ενδιάμεσες τιμές καρδιαγγειακού κινδύνου, για κατάταξη στην χαμηλότερη ή την ψηλότερη κατηγορία κινδύνου είτε αν κάποιος υπολογιστεί ότι έχει > 5% κίνδυνο από το HeartScore.

LPA inline-graphic-15

ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΤΗΣ ΑΘΗΡΟΜΑΤΩΣΗΣ

Αυτοί είναι:

α) Το ΚΑΠΝΙΣΜΑ.

β) Η αυξημένη LDL (κακή) χοληστερίνη. Η ανώτερη επιτρεπόμενη φυσιολογική τιμή της δεν ίδια είναι για όλους.

γ) Η μειωμένη HDL (καλή) χοληστερίνη. Δηλαδή η μικρότερη από 40 mg/dL για τον άντρα, και η μικρότερη από 50 mg/dL για τη γυναίκα. Αντίθετα, αν η HDL είναι μεγαλύτερη από 60 mg/dL, υπάρχει σχετική προστασία.

δ) Αν η Αρτηριακή πίεση μεγαλύτερη από 140/90 mm Hg (ή λήψη αντι-υπερτασικής θεραπείας).

ε) Η ύπαρξη Σ. Διαβήτη.

ζ) Η Ηλικία του άντρα πάνω από 45 ετών, της γυναίκας πάνω από 55 ετών.

Οι γυναίκες προστατεύονται μερικώς, για όσο έχουν έμμηνο ρύση, από τις ορμόνες του γυναικείου φύλου.

η) Κληρονομικότητα (ύπαρξη εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου στον πατέρα ή τον αδελφό σε ηλικία μικρότερη των 55 ετών είτε στην μητέρα ή την αδελφή σε ηλικία μικρότερη των 65 ετών).

Παρ’ όλο που στην προηγούμενη λίστα δεν υπάρχει η παχυσαρκία, η υγιεινή διατροφή και η καθιστική ζωή, αυτές θεωρούνται καταστάσεις που πρέπει να διορθωθούν επειγόντως.

Print Friendly
Μοιραστείτε το άρθρο :